Piagnoni

Piagnoni (Italiaans: "huilers" of "dwepers"^[2]) was een spotnaam die eind 15e eeuw in Toscane werd gegeven aan de vurige aanhangers van de dominicaanse monnik fra Girolamo Savonarola. Zijn volgelingen werden piagnoni genoemd vanwege het overdreven belijden van hun zonden en veelvuldig wenen tijdens Savonarola's diensten. Met het argument van de toorn van God drongen piagnoni voortdurend aan op hervormingen en wilden aan het dagelijks leven een sfeer van boetedoening en berouw opleggen.^[3] Religieuze vroomheid, nederigheid, de moed om anderen te corrigeren uit christelijke liefdadigheid, eenvoud en wijsheid behoorden tot het ideaal van deugd en gedrag van de piagnoni.^[4]

Kunstenaars, waaronder Botticelli^[5][6] en Fra Bartolommeo,^[7] en intellectuelen zoals de filosoof Giovanni Pico della Mirandola,^[8] voelden zich aangetrokken tot Savonarola's gedachtegoed. Het waren echter vooral de mensen uit het volk die massaal toestroomden als Savonarola preekte. Behalve hun traditionele godsdienstige dispositie en trouw aan de Florentijnse republiek, was angst een belangrijke motivatie voor hun devotie. Savonarola overtuigde zijn volgelingen ervan dat een nieuwe wereld van hen, de "kinderen van God", zou moeten komen en dat God Florence had gekozen als "het nieuwe Jeruzalem". Piagnoni geloofden dat ze de vox Dei, de stem van God, hoorden, door hem.^[9] Savonarola was hun profeet.^[10]

Savonarola maakte een uitstekend gebruik van de drukpers als middel tot verandering in moraal en cultuur.^[11] Tijdens een dienst op 2 november 1496 (Allerzielen) predikte hij over L'arte del ben morire (de kunst van het sterven).^[12] Savonarola zag het belang in van het gebruik van afbeeldingen om zijn volgelingen een levendiger voorstelling van de dood te geven.^[13] Veel piagnoni maakten geruime tijd voordat ze ziek en stervende waren hun testament op. Soms ging dit vergezeld van een spirituele, quasi sacramentele ceremonie waarbij broeders van het San Marcoklooster als getuigen optraden. Sterven zonder het nalaten van een testament werd als zondig gezien.^[14]

Vanaf 1497 organiseerde Savonarola groepen jongemannen (de fanciulli) die van huis tot huis gingen om inwoners van Florence over te halen tot het opgeven van wereldse bezittingen die tot zonde konden aanzetten, zoals boeken, schilderijen,^[15] muziekinstrumenten en elegante jurken.^[16] De geroofde goederen, waaronder ook dobbelstenen, speelkaarten, cosmetica en spiegels, werden op de stadspleinen verbrand in het Vreugdevuur der ijdelheden.^[17]

1. ↑ Girolamo Savonarola, Boston Public Library (1495). Compendio di revelatione dello inutile servo di Iesu Christo frate Hieronymo da Ferrara dello ordine de frati predicatori. [Florence] : [Francesco Buonaccorsi].
2. ↑ Etymologie: piagnoni, pluralis van het Italiaanse piagnone: iemand die (tegen betaling) rouwenden in het sterfhuis bijstaat door te huilen of te weeklagen. www.treccani.it/vocabolario/piagnone
3. ↑ (it) Piagnoni nell'Enciclopedia Treccani. www.treccani.it. Geraadpleegd op 19 mei 2022.
4. ↑ Sherry Roush Piagnone exemplarity and the Florentine literary canon in The Vita di Girolamo Benivieni, Pennsylvania State University University Park.pdf
5. ↑ (en) Kenneth Bartlett (1 maart 2018). Florence in the Age of the Medici and Savonarola, 1464–1498: A Short History with Documents. Hackett Publishing. ISBN 978-1-62466-683-4.
6. ↑ (en) Paul Strathern (31 oktober 2011). Death in Florence: the Medici, Savonarola and the Battle for the Soul of the Renaissance City. Random House. ISBN 978-1-4464-7761-8.
7. ↑ Girolamo Savonarola (1452 - 1498) | National Gallery, London. www.nationalgallery.org.uk. Geraadpleegd op 20 mei 2022.
8. ↑ Brian Copenhaver (2020). Giovanni Pico della Mirandola. Metaphysics Research Lab, Stanford University.
9. ↑ Ivan Ž. Sørensen (2009) Hieronimus Savonarola: Kierkegaard’s Model for the Blood-Witness
10. ↑ Eric Alan Constant, Concepts of Prophecy in the Middle Ages: Inspired Exegesis, Visions from God, and the Interaction of Theories en Practice. 2016 pdf
11. ↑ Stefano Dall’Aglio, Savonarola e il savonarolismo, Bari: Cacucci Editore, 2005
12. ↑ Predica del arte del bene morire (ca. 1502).
13. ↑ [1]
14. ↑ Lorenzo Polizzotto, Dell'Arte del ben morire: The Piagnone Way of Death 1494-1545, Vol. 3 (1989), pag. 27-87
15. ↑ Over het afstaan van boeken en schilderijen kon worden onderhandeld. Britannica, Roberto Ridolfi, Girolamo Savonarola Italian preacher, laatste update: 19 mei 2022
16. ↑ (en) Italy - Savonarola | Britannica. www.britannica.com. Geraadpleegd op 20 mei 2022.
17. ↑ De gewoonte om zondige voorwerpen op de brandstapel te verbranden, als symbool voor de overwinning van het goede op het kwade, was in Florence al bekend sinds de vroege 15e eeuw.